Stożek rogówki to dosyć uciążliwe schorzenie. Występuje w przybliżeniu u jednej na tysiąc osób. Wraz z postępem choroby mogą pojawiać się trudności z czytaniem, obsługą telefonu czy komputera, a także z prowadzeniem samochodu. No właśnie – a jak obecność stożka rogówki wpływa na możliwość zdobycia prawa jazdy?
Czym jest stożek rogówki?
Stożek rogówki jest niezapalną, postępującą, degeneracyjną chorobą; najczęstszą z pośród tzw. ektazji rogówki. Jego istota polega na stopniowym ścieńczeniu rogówki (czyli najbardziej zewnętrznej części gałki ocznej), które prowadzi do nadmiernego uwypuklenia tej struktury. W efekcie powierzchnia oka przybiera kształt podobny do stożka (i stąd wzięła się nazwa choroby). Jak łatwo można się domyślić, takie „stożkowate” oko nie będzie w stanie prawidłowo skupiać promieni świetlnych z otaczającego go świata.
Niestety przyczyny występowania stożka rogówki nadal nie są do końca poznane. Przypuszcza się, że istotne znaczenie mają uwarunkowania genetyczne. Dodatkowo bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ryzyko wystąpienia stożka jest częste pocieranie oczu. Ten zwyczaj wybitnie zresztą nie służy naszemu widzeniu – oprócz związku z pojawieniem się stożka rogówki może też prowadzić do występowania mikrourazów oraz sprzyjać zakażeniom oka.
U kogo podejrzewać stożek rogówki?
Początkowo objawy mogą być dla pacjenta niezauważalne, zwłaszcza jeśli stożek zaczyna rozwijać się w dolnej części rogówki. Zwykle z czasem obejmuje jednak coraz większe obszary i zajmuje również obszar optyczny – czyli pole widzenia. Choroba najczęściej dotyka obojga oczu.
Pierwszym objawem, który zwykle skłania pacjentów do diagnozowania problemu jest szybko postępujący spadek ostrości wzroku (z koniecznością kupowania coraz mocniejszych okularów).
Innymi symptomami, które także mogą świadczyć o stożku rogówki są:
- dwojenie obrazu, zwłaszcza jeśli schorzenie dotyczy tylko jednego oka (bardzo częsty objaw);
- nadwrażliwość na światło;
- swędzenie oczu i ich zaczerwienienie (często nasilane przez pocieranie);
- efekt „halo” wokół źródeł światła (widać go jako jaśniejącą otoczkę przypominającą aureolę);
- pogorszenie widzenia w nocy.
Choroba może mieć różny przebieg w zależności od indywidualnych uwarunkowań – u niektórych pacjentów postępuje bardzo powoli lub zatrzymuje się na mniej zaawansowanym etapie, u innych zaś może doprowadzić nawet do częściowej ślepoty i konieczności przeszczepienia rogówki. Dlatego pamiętajmy, żeby nie bagatelizować nawet lekkich objawów i regularnie odwiedzać gabinet okulisty.
Czy pacjent ze stożkiem rogówki może mieć prawo jazdy?
Stożek rogówki sam w sobie nie wyklucza uzyskania uprawnień i prowadzenia pojazdów. Sprawa jest jednak nieco bardziej skomplikowana. Patrząc na wymienione powyżej objawy nietrudno zauważyć, że mogą one utrudniać kierowanie samochodem. Bardzo ważne będzie to, w jakim stopniu ograniczona jest nasza jakość widzenia, czy występują przymglenia rogówki, na jakim etapie zaawansowania jest choroba, czy nasze inne codzienne aktywności są w jakiś sposób ograniczone itd.
W trakcie szkolenia na prawo jazdy, każdy kursant przechodzi badanie lekarskie. Lekarz okulista sprawdza kondycję wzroku i dopiero jeśli potwierdzi, że dana osoba jest w stanie bez przeszkód prowadzić samochód, wydaje stosowane oświadczenie. Jeśli pacjent stosuje odpowiednie leczenie i stożek rogówki jest kontrolowany, to w większości przypadków nie ma przeciwskazań, by uzyskać prawo jazdy.
O czym powinieneś wiedzieć będąc kierowcą i mając problemy ze wzrokiem?
Spadek ostrości wzroku towarzyszący stożkowi rogówki, wady refrakcji, jaskra czy też inne schorzenia okulistyczne to sytuacje, które bez wątpienia mogą mieć wpływ na prowadzenie pojazdów. Co jest ważne dla kierowców, ku których występują jakiekolwiek problemy z widzeniem?
-
Badania jakie wykonuje okulista
Rozporządzenie Ministra Zdrowia dokładnie określa jakie badania powinniśmy przejść, by móc starać się o uprawnienia kierowcy. Dla ubiegających się o najpopularniejsze kategorie: AM, A, B oraz T koniecznymi badaniami są:
- pomiar ostrości widzenia;
- badanie widzenia obuocznego (przy stwierdzeniu jednooczności do uzyskania uprawnień muszą być spełnione dodatkowe warunki, m.in. odpowiednia ostrość wzroku);
- badanie pola widzenia;
- określenie sposobu ewentualnej korekcji wzroku.
Dla kategorii C i D – najczęściej wykorzystywanych przez kierowców zawodowych – oprócz nieco bardziej rygorystycznych wymagań przy powyższych badaniach, należy sprawdzić również:
- umiejętność rozróżniania podstawowych barw;
- widzenie zmierzchowe i wrażliwość na olśnienie.
-
Informacja o okularach na prawie jazdy
Jeśli lekarz stwierdzi konieczność stosowania korekcji wzroku, zapis taki znajdzie się na naszym dokumencie uprawniającym do prowadzenia pojazdów. Kod, który się tam pojawi, będzie określał dokładnie sposób korekcji. Oznaczenie 01.01 informuje o korzystaniu z okularów, 01.02 – soczewek kontaktowych, natomiast dla używania obu sposobów korekcji jest przewidziany osobny kod: 01.06. To bardzo ważne, bo jeśli stosujemy zamiennie okulary z soczewkami, a na naszym prawie jazdy widnieje zapis 01.01, nie powinniśmy prowadzić w soczewkach – w przypadku kontroli może grozić nam mandat.
-
Tymczasowe prawo jazdy
W przypadku występowania choroby okulistycznej lekarz najczęściej wydaje zaświadczenie o braku przeciwskazań jedynie na określony czas. Spowodowane jest to ryzykiem pogłębiania się problemów z widzeniem. Dlatego właśnie prawo jazdy również wydawane jest z ograniczoną ważnością – w zależności od wady na czas od roku do 10 lat. Po tym okresie należy wykonać ponowne badania okulistyczne i w razie braku przeciwwskazań prawo jazdy zostanie przedłużone.
-
Jazda w nocy i szarówce
Choć badanie widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie nie jest obowiązkowe przy robieniu uprawnień na najczęstszą kategorię B, nie powinniśmy bagatelizować tego aspektu. Widzialność podczas zapadania zmroku – potocznej „szarówki”, potrafi być o wiele gorsza niż w dzień, a często nawet mniejsza niż w nocy. Dodatkowo część osób ma spory kłopot z oślepiającym światłem lamp pochodzącym z aut jadących z naprzeciwka. Jeśli któryś z tych problemów występuje u Ciebie, najlepiej zasięgnąć porady okulisty. Być może pogorszenie wzroku o zmierzchu i nocą wiąże się z występowaniem którejś choroby oczu (np. stożkiem rogówki) – a te w większości można przecież korygować lub leczyć.
Metody korekcji stożka rogówki
Używanie okularów jest mało skuteczne przy występowaniu stożka – ostrość wzroku stale się pogarsza (co wymusza konieczność częstych zmian szkieł), a do tego wypukły kształt rogówki powoduje nieregularny astygmatyzm, którego okulary nie są w stanie w pełni skorygować. Leczenie możemy podzielić na zachowawcze i zabiegowe. Okulista pomoże wybrać nam metodę odpowiednią dla nas, w zależności od zaawansowania choroby.
- Leczenie zachowawcze
Korekcja widzenia jest możliwa dzięki zastosowaniu stabilnokształtnych soczewek kontaktowych. W odróżnieniu od zwyczajnych – miękkich – te są „twardsze”, tzn. nie dopasowują się do rogówki, lecz zachowują własny kształt. Dzięki temu nadają stożkowatej rogówce prawidłową, regularną krzywiznę (wolne przestrzenie pod soczewką wypełniane są przez film łzowy znajdujący się na powierzchni oka). Wśród soczewek stabilnokształtnych możemy wyróżnić między innymi hybrydowe oraz miniskleralne.
- Leczenie zabiegowe
By zatrzymać postęp choroby czasami konieczne jest zastosowanie metod operacyjnych. Należą do nich:
- Cross Linking – zdecydowanie najczęściej stosowana metoda, która stabilizuje stożek rogówki dzięki powstawaniu nowych wiązań kolagenowych w rogówce. Polega na naświetlaniu powierzchni rogówki wiązką światła UVA po uprzednim nasączeniu jej witaminą B2. Pozwala na zatrzymanie, a czasem nawet częściowe cofnięcie się stożka;
- Topoguided – laserowe modelowanie powierzchni rogówki by nadać jej bardziej regularny kształt;
- wszczepienie pierścieni śródrogówkowych Intacs, które przywracają regularny kształt powierzchni oka i spłaszczają stożek „od wewnątrz”;
- przeszczep rogówki – przy bardzo dużym zaawansowaniu choroby niekiedy konieczne bywa operacyjna „wymiana” rogówki.
Warto pamiętać, że im wcześniej zaczniemy korekcję stożka, tym łatwiejsze będzie ograniczenie jego postępów.